Oι μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι – Από την Ειρήνη Γιαννοπούλου

Τα πρόσωπα των τριών ιεραρχών
? α?τ?α γι? τ?ν ε?σαγωγ? τ?ς ?ορτ?ς τ?ν Τρι?ν ?εραρχ?ν στ?ν ?κκλησ?α ε?ναι τ? ?ξ?ς γεγον?ς: Κατ? το?ς χρ?νους τ?ς βασιλε?ας το? ?λεξ?ου το? Κομνηνο?, ? ?πο?ος διαδ?χτηκε στ? βασιλικ? ?ξουσ?α τ?ν Βοτανει?τη, ?γινε στ?ν Κωνσταντινο?πολη φιλονικ?α ?ν?μεσα σ? λ?γιους κα? ?ν?ρετους ?νδρες. ?λλοι θεωρο?σαν ?ν?τερο τ?ν Μ?γα Βασ?λειο, χαρακτηρ?ζοντ?ς τον μεγαλοφυ?α κα? ?π?ροχη φυσιογνωμ?α, ?φο? μ? τ?ς ?μιλ?ες του ?ρε?νησε σ? β?θος τ? φ?ση τ?ν ?ντων, μ? τ?ς ?ρετ?ς του ?μιλλο?νταν μ? το?ς ?γγ?λους, δ?ν συγχωρο?σε πρ?χειρα κα? ε?κολα το?ς ?μαρτ?νοντες κα? ?φο? κατ? τ? ?θος ?ταν σοβαρ?ς κα? δ?ν ε?χε τ?ποτε τ? γ?νινο. Τ?ν θε?ο Χρυσ?στομο τ?ν ?ποβ?βαζαν, μ? τ?ν α?τιολογ?α ?τι, σ? ?ντ?θεση πρ?ς τ?ν Μ?γα Βασ?λειο, συγχωρο?σε το?ς ?μαρτ?νοντες ε?κολα, χωρ?ς τ?ν ?πιβαλλ?μενο ?λεγχο.
?λλοι τοποθετο?σαν ψηλ? τ?ν θε?ο Χρυσ?στομο κα? τ?ν θεωρο?σαν ?ν?τερο ?π? τ?ν Μ?γα Βασ?λειο κα? τ?ν Γρηγ?ριο μ? τ?ν α?τιολογ?α, ?τι ?ταν πι? συγκαταβατικ?ς στ?ς διδασκαλ?ες του, ?τι μ? τ?ν ?ρα?α κα? σαφ? διατ?πωση τ?ν νοημ?των κα? σκ?ψε?ν του καθοδηγο?σε ?ποτελεσματικ? το?ς ?νθρ?πους κα? το?ς προσ?λκυε στ? μετ?νοια, ?τι ε?χε συγγρ?ψει πλ?θος μελ?ρρυτους λ?γους κα? ?τι διακριν?ταν γι? τ? ρητορικ? του δειν?τητα.
Κα?, τ?λος, ?λλοι προκε?μενοι στ? Γρηγ?ριο τ? Θεολ?γο, θεωρο?σαν α?τ?ν ?ν?τερο ?π? το?ς δ?ο ?λλους, δηλαδ? ?π? τ?ν Βασ?λειο κα? τ?ν Χρυσ?στομο. Κα? το?το, γιατ?, ?πως ?λεγαν, μ? τ?ν κομψ? κα? ποικιλμ?νη φρ?ση του, το?ς βαθυστ?χαστους λ?γους του κα? τ? γοητευτικ? κα? πλο?σιο λεξιλ?γι? του ?περ?βη ?λους το?ς ξακουστο?ς γι? τ?ν ?λληνικ? παιδε?α κα? φιλοσοφικ? συγκρ?τηση κα? ?λους το?ς διακριν?μενους γι? τ?ν ?κκλησιαστικ? παιδε?α κα? θεολογικ? κατ?ρτιση.
? φιλονικ?α α?τ? ε?χε ?ς ?ποτ?λεσμα ν? διαιρεθο?ν τ? πλ?θη τ?ν χριστιαν?ν κα? ?λλοι ?νομ?ζονταν ?ωανν?τες, ?λλοι Βασιλε?τες κα? ?λλοι Γρηγορ?τες.
Γ?ρω λοιπ?ν ?π? τ? ?ν?ματα α?τ? συνεχιζ?ταν ? φιλονικ?α κα? κ?θε ?μ?δα ?μενε σταθερ? στ? θ?ση της. Μετ? ?π? χρ?νια ?μως ?μφαν?στηκαν ο? μ?γιστοι α?το? ?ερ?ρχες, πρ?τα καθ?νας χωριστ? κα? στ? συν?χεια κα? ο? τρε?ς μαζ?, στ?ν ?ω?ννη, τ?ν ?π?σκοπο τ?ς π?λεως Ε?χα?των, κ?ποια ?ρα πο? ?ρμ?νευε ?ερ? κε?μενα. ? ?ω?ννης ε?χε μεγ?λη θεολογικ? κατ?ρτιση, ?λλ? κα? γν?ση τ?ς ?λληνικ?ς παιδε?ας, ?πως φα?νεται ?π? τ? συγγρ?μματ? του. Ε?χε φτ?σει, ?π?σης, στ? ?κρο τ?ς ?θικ?ς τελει?τητας. ?μφαν?στηκαν, λ?γω, στ?ν ?ω?ννη – κα? ?μφαν?στηκαν στ” ?λ?θεια, ?χι σ? ?νειρο – κα? το? ε?παν: «?με?ς, ?πως βλ?πεις, ε?μαστε ?να ?ν?πιον το? Θεο? κα? δ?ν ?π?ρχει καμι? ?ντ?θεση ο?τε ?ντιδικ?α ?ν?μεσ? μας. ?μως, κ?τω ?π? τ?ς ?δια?τερες χρονικ?ς συγκυρ?ες κα? περιστ?σεις πο? βρ?θηκε καθ?νας μας, κινο?μενοι κα? καθοδηγο?μενοι ?π? τ? ?γιο Πνε?μα, γρ?ψαμε σ? συγγρ?μματα, κα? μ? τ?ν τρ?πο του ? καθ?νας, διδασκαλ?ες πο? βοηθο?ν το?ς ?νθρ?πους ν? βρο?ν τ? δρ?μο τ?ς σωτηρ?ας. ?π?σης, τ?ς βαθ?τερες θε?ες ?λ?θειες, στ?ς ?πο?ες μπορ?σαμε ν? διεισδ?σουμε μ? τ? φωτισμ? το? ?γ?ου Πνε?ματος, τ?ς συμπεριλ?βαμε σ? συγγρ?μματα πο? ?κδ?σαμε. Κα? ?ν?μεσ? μας δ?ν ?π?ρχει ο?τε πρ?τος ο?τε δε?τερος? ?λλ?, ?ν ε?πε?ς τ?ν ?να, συμπορε?ονται δ?πλα του κα? ο? δ?ο ?λλοι. Σ?κω λοιπ?ν κα? δ?σε ?ντολ? στο?ς φιλονικο?ντες ν? σταματ?σουν τ?ς ?ριδες κα? ν? πα?σουν ν? χωρ?ζονται γι? ?μ?ς. Γιατ? ?με?ς, κα? στ?ν ?π?γεια ζω? πο? ?μασταν κα? στ?ν ο?ρ?νια πο? μεταβ?καμε, φροντ?ζαμε κα? φροντ?ζουμε ν? ε?ρηνε?ουμε κα? ν? ?δηγο?με σ? ?μ?νοια τ?ν κ?σμο. Κα? ?ρισε μ?α ?μ?ρα ν? ?ορτ?ζεται ?π? κοινο? ? μν?μη μας? κα?, καθ?ς ε?ναι χρ?ος σου, ν? ?νεργ?σεις ν? ε?σαχθε? ? ?ορτ? στ?ν ?κκλησ?α κα? ν? συνταχθε? ? ?ερ? ?κολουθ?α. ?κ?μη ?να χρ?ος σου? ν? παραδ?σεις στ?ς μελλοντικ?ς γενι?ς ?τι ?με?ς ε?μαστε ?να γι? τ? Θε?. Βεβα?ως κα? ?με?ς θ? συμπρ?ξουμε γι? τ? σωτηρ?α ?κε?νων πο? θ? ?ορτ?ζουν τ? μν?μη μας, γιατ? νομ?ζουμε π?ς ?χουμε κα? ?με?ς κ?ποια παρρησ?α ?ν?πιον το? Θεο?». ?φο?, λοιπ?ν, ε?παν τ? λ?για α?τ?, φ?νηκαν ?τι π?ταξαν πρ?ς τ?ν ο?ραν?, καταλαμπ?μενοι ?π? ?να φ?ς ?περκ?σμιο κα? καλ?ντας ?νομαστικ? ? ?νας τ?ν ?λλο.
?στερα ?π? τ? θαυμαστ? α?τ? γεγον?ς, ? θε?ος ?κε?νος ?νδρας, ? ?π?σκοπος Ε?χα?των ?ω?ννης, σηκ?θηκε κα? ?καμε ?,τι το? ε?σηγ?θηκαν ο? ?γιοι. ?π?βαλε δηλαδ? τ?ν ?ρεμ?α κα? τ? γαλ?νη κα? στ? πλ?θος κα? στο?ς φιλονικο?ντες λογ?ους κα? ?ν?ρετους ?νδρες (κα? α?τ? ?γινε ε?κολα, γιατ? ?ταν ξακουστ?ς γι? τ?ν ?ρετ? του κα? τ?ν σ?βονταν) κα? ε?σ?γαγε στ?ν ?κκλησ?α τ?ν ?ορτ? τ?ν Τρι?ν ?εραρχ?ν, ?στε ν? ?ορτ?ζονται ?π? κοινο? κα? ν? δοξ?ζεται ? Θε?ς.
Κα? τ?ρα πρ?σεξε τ? σ?νεση το? ?νδρ?ς: ?πειδ? βρ?κε ?τι μ?σα στ?ν ?ανου?ριο μ?να ?π?ρχαν ?ορτ?ς κα? γι? το?ς τρε?ς α?το?ς ?γ?ους, στ? 1 ?ανουαρ?ου γι? τ? Μ?γα Βασ?λειο, στ?ς 25 γι? τ?ν θε?ο Γρηγ?ριο κα? στ?ς 27 γι? τ?ν θε?ο Χρυσ?στομο, το?ς ?νωσε κα? σ? μι? κοιν? ?ορτ?, στ?ς 30 ?ανουαρ?ου, τ?ν ?πο?α κα? στ?λισε μ? καν?νες κα? τροπ?ρια κα? λ?γους ?γκωμιαστικο?ς, ?πως το?ς τα?ριαζε. Κα?, καθ?ς νομ?ζω, τ? ?σματα τ?ς ?κολουθ?ας α?τ?ς τ? συν?θεσε ? ?ω?ννης κατ? νε?ση κα? φωτισμ? τ?ν τρι?ν ?γ?ων ?εραρχ?ν, κα? ?τσι ?χι μ?νον δ?ν ?πολε?πονται σ? τ?ποτε ?π? παρ?μοια πο? ?χουν σκοπ? τ?ν ?παινο ?γ?ων, ?λλ? ε?ναι ?ν?τερα ?π? ?λα α?τ?? κα? θ? ε?ναι κα? ?ν?τερα ?π? ?σα μελλοντικ? θ? συνταχθο?ν.
Ο? Τρε?ς ?ερ?ρχες, ?ς πρ?ς τ? σωματικ? δι?πλαση κα? τ? μορφ? το? προσ?που ε?χαν τ? ?ξ?ς χαρακτηριστικ? γνωρ?σματα:
Κα? ?ρχ?ζουμε ?π? τ?ν ?ερ? Χρυσ?στομο: ? θε?ος α?τ?ς ?ερ?ρχης ?ταν πολ? μικρ?σωμος, ε?χε ?μως μεγ?λο κεφ?λι α?ωρο?μενο στο?ς ?μους του? ?ταν ?περβολικ? λεπτ?σαρκος? ε?χε μακρι? μ?τη κα? πλατι? ρουθο?νια? ?ταν πολ? ?χρ?ς κα? λευκ?ς μαζ?? ε?χε βαθουλωτ?ς τ?ς κ?γχες τ?ν ματι?ν κα? μεγ?λους το?ς βολβο?ς, κα? ?ξαιτ?ας α?το? συν?βαινε ν? παρουσι?ζει μ? τ? μ?τια του πι? χαρο?μενη ?ψη, ?ν κα? μ? τ? ?π?λοιπα χαρακτηριστικ? του φαν?ρωνε ?τομο βασανισμ?νο? τ? μ?τωπ? του ?ταν μεγ?λο, χωρ?ς τρ?χες κα? χαραγμ?νο μ? πολλ?ς ρυτ?δες? ε?χε μεγ?λα α?τι?, γ?νια μικρ?, πολ? ?ραι? κα? λευκ? κα?, τ?λος, τ? σαγ?νια βαθουλωμ?να στ? ?πακρο ?ξαιτ?ας τ?ς νηστε?ας.
Τ?σο ?κ?μη γι” α?τ?ν ε?ναι ?ν?γκη ν? πο?με: Μ? το?ς λ?γους του κα? τ? ρητορικ? του δειν?τητα κα? ?δια?τερα μ? τ? πλ?τος κα? τ? β?θος τ?ν νοημ?των κα? μ? τ? σαφ?νεια κα? κομψ?τητα τ?ς ?κφρ?σεως ?περ?βαλε ?λους το?ς σοφο?ς κα? ρ?τορες τ?ν ?λλ?νων. Διασαφ?νισε κα? ?ρμ?νευσε τ?σο τ?λεια τ?ν ?γ?α Γραφ? ?σο καν?νας ?λλος? κα?, ?τσι, συν?βαλε τ?σο πολ? στ? ε?αγγελικ? κ?ρυγμα, ?στε, ?ν δ?ν ?μφανιζ?ταν α?τ?ς ? ?γιος – ?ν κα? ε?ναι τολμηρ? ν? πε? κανε?ς κ?τι τ?τοιο, – ?πρεπε ν? κατ?βει στ? γ? γι? δε?τερη φορ? ? Χριστ?ς κα? ν? κηρ?ξει τ? Ε?αγγ?λι? Του στο?ς ?νθρ?πους. Κα?, τ?λος, ?ς πρ?ς τ?ν ?ρετ?, κα? στ?ν πρ?ξη κα? στ? θεωρ?α, ?φτασε σ? τ?σον ?ψος, ?στε ?περ?βαλε το?ς π?ντες π?ρα ?ς π?ρα, κα? χρημ?τισε πηγ? ?λεημοσ?νης κα? ?γ?πης, ?ντας ?ξιοζ?λευτο ?π?δειγμα στ? φιλαδελφ?α κα? διδασκαλ?α.
? ?ερ?ς Χρυσ?στομος ?ζησε ?ξ?ντα τρ?α ?τη (354-407 μ.Χ.) κα? ?πο?μανε τ?ν ?κκλησ?α το? Χριστο? ?π? ?ξι ?τη ?ς πατρι?ρχης Κωνσταντινουπ?λεως.
Συνεχ?ζουμε μ? τ?ν Μ?γα Βασ?λειο: ? μεγ?λος α?τ?ς ?γιος ε?χε ?ψηλ? ?ν?στημα κα? ε?θυτεν? κορμοστασι?? ?ταν ξερακιαν?ς κα? λιπ?σαρκος? ? μ?τη του ?ταν ?πιμ?κης κα? τ? φρ?δια του καμπ?λα? τ? δ?ρμα το? μετ?που του, π?νω ?π? τ? φρ?δια, ?ταν ζαρωμ?νο? ?μοιαζε μ? ?νθρωπο παραδομ?νο στ?ς μ?ριμνες κα? στ?ς στοχαστικ?ς σκ?ψεις? τ? μ?τωπ? του ε?χε λ?γες ρυτ?δες? τ? μ?γουλ? του ?ταν ?πιμ?κη κα? ο? κρ?ταφο? του βαθουλο?? τ? μαλλι? το? κεφαλιο? του ?ταν λιγοστ? κα? κοντ?? ε?χε ?ρκετ? ?πιμ?κη γενει?δα κα?, τ?λος, τ? μαλλι? κα? τ? γ?νια του ?ταν γκριζωπ?.
? ?γιος α?τ?ς Πατ?ρ στο?ς λ?γους του ?π?ρξε ?ν?τερος ?χι μ?νο ?π? το?ς σ?γχρονο?ς του σοφο?ς κα? πεπαιδευμ?νους, ?λλ? κα? ?π? α?το?ς ?κ?μη το?ς παλαιο?ς. Σπο?δασε ?λες τ?ς ?πιστ?μες τ?ς ?ποχ?ς του κα? ?καμε κτ?μα του ?λ?κληρο τ? πλ?τος κα? β?θος το? περιεχομ?νου καθεμι?ς ξεχωριστ?. Κα? ?χι λιγ?τερο ?σκησε τ?ν δι? πρ?ξεως φιλοσοφ?α κα? μ?σω α?τ?ς προχ?ρησε στ? θεωρ?α τ?ν ?ντων. Μ?λις συμπλ?ρωσε τ? σαρ?ντα π?ντε του χρ?νια ?ν?λθε στ? θρ?νο τ?ς ?ρχιερωσ?νης κα? ?πο?μανε τ?ν ?κκλησ?α ?π? π?ντε ?τη.
Κα? τελει?νουμε μ? τ?ν Γρηγ?ριο: ? θε?ος α?τ?ς Πατ?ρ, ?ς πρ?ς τ? σ?μα γενικ?, ε?χε μ?τριο ?ν?στημα? ε?χε λιγ?κι ?χρ?, ?λλ? χαρο?μενο πρ?σωπο? ? μ?τη του ?ταν πλατι? μ? προεξ?χοντα τ? ρουθο?νια? τ? φρ?δια του ?ταν ?σια? τ? βλ?μμα του ?ταν ?μερο κα? γλυκ?? τ? ?να του μ?τι, τ? δεξι?, φαιν?ταν κ?πως σκυθρωπ? ?ξαιτ?ας τ?ς ο?λ?ς πο? το? ε?χε ?φ?σει κ?ποιος τραυματισμ?ς στ? γων?α τ?ν βλεφ?ρων? τ? γ?νια του δ?ν ?ταν μακρι?, ?ταν ?μως πολ? πυκν?? ?ταν ?ρκετ? φαλακρ?ς κα? ο? τρ?χες του ?ταν λευκ?ς κα?, τ?λος, τ? ?κρα τ?ς γενει?δας του φα?νονταν σ?ν περικαπνισμ?να.
?λλ? ?ξ?ζει ν? πο?με κα? τ? ?ξ?ς γι” α?τ?ν: ?ν ?πρεπε ν? ?παρτιστε? ?ν?μεσα στο?ς ?νθρ?πους μι? ?λοκληρωμ?νη ε?κ?να κα? στ?λη φωτειν?, συναποτελο?μενη ?π? ?λες τ?ς ?πιμ?ρους ?ρετ?ς, α?τ? ?κριβ?ς ?ταν ? μ?γας Γρηγ?ριος. Κα? πραγματικ?, μ? τ? λαμπρ?τητα του β?ου του ?ναδε?χτηκε ?π?ρτερος ?π? ?λους ?κε?νους πο? ε?δοκ?μησαν στ?ν ?ρετ?. ?π?σης ?φτασε σ? τ?σον ?ψος θεολογικο? στοχασμο?, ?στε ?λοι ν? ε?ναι ?ποδε?στεροι ?π? α?τ?ν στ? σοφ?α, κα? σ” ?κε?νην πο? διαπιστ?νεται στο?ς καλλιεπε?ς κα? βαθυστ?χαστους λ?γους του κα? σ” ?κε?νην πο? διαπιστ?νεται στ?ν τρ?πο κα? στ?ν ε?στοχ?α μ? τ?ν ?πο?α ? ?γιος διατυπ?νει τ? δ?γματα, κα? ε?δικ?τερα τ? περ? Θεο? δ?γμα, γεγον?ς πο? συνετ?λεσε ν? το? δοθε? ? ?π?ζηλη προσωνυμ?α Θεολ?γος.
? Γρηγ?ριος ? Θεολ?γος ?πο?μανε τ?ν ?κκλησ?α τ?ς Κωνσταντινουπ?λεως, ?ς πατρι?ρχης, ?π? δ?δεκα χρ?νια. ?ζησε περισσ?τερα ?π? ?γδ?ντα χρ?νια.

Δ?σκαλοι κα? σπουδ?ς
Ο? Σχολ?ς, τ? χρ?νια πο? ? Γρηγ?ριος ?φτασε στ?ν ?θ?να, βρ?σκονταν ο? περισσ?τερες κ?τω ?π? τ?ν ?ρειο Π?γο, κοντ? στ? να? το? ?φα?στου (Θησε?ο), ?π?ναντι ?π? τ? στο? το? ?ττ?λου. ?κε?, μ?σα κι ?ξω ?π? τ?ς Σχολ?ς, μαζε?ονταν καθημεριν? ο? φοιτητ?ς σ? ?μ?δες. ? κ?θε μ?α γι? τ? δικ? της δ?σκαλο ? το?ς δασκ?λους. ? Γρηγ?ριος παρακολο?θησε τ? μαθ?ματα το? πι? φημισμ?νου τ?τε ρ?τορα, το? Προαιρεσ?ου. Τ?χαινε μ?λιστα ? Προαιρ?σιος ν? ?ταν κα? χριστιαν?ς. ?λοι τ?ν θεωρο?σαν ?ς τ?ν καλ?τερο σοφιστ? τ?ς ?ποχ?ς. ?ταν μ?λιστα δ?δαξε γι? λ?γο στ? Ρ?μη, ?ντυπωσ?ασε τ?σο πολ?, πο? το? ?φτιαξαν ?γαλμα. ?ντυπωσ?αζε ?δια?τερα, γιατ? ε?χε ταλ?ντο α?τοσχεδιασμο?. Μεγ?λο τ?τε σοφιστ? θεωρο?σαν ?κε?νον, πο? ?κουγε ?π? ?ναν ?κροατ? τ? θ?μα κα? ?ρχιζε ?μ?σως ν? τ? ?ναπτ?σσει. Κα? ? Προαιρ?σιος σ” α?τ? ?ταν δεξιοτ?χνης, κυριολεκτικ? ?διοφυ?α.
? Γρηγ?ριος ?κουσε κα? ?λλους δασκ?λους. Τ?ν ?μ?ριο κα? πιθαν?τατα κα? τ?ν Πρ?σκο, πο? ?ταν κα? ο? δ?ο ?θνικο?, ?ξιοι κα? φημισμ?νοι ?π?σης.
?κτ?ς ?π? τ? μαθ?ματα φιλολογ?ας κα? φιλοσοφ?ας, ?νοιξε τ? ?χ?ρταγο πνε?μα του κα? σ? ?λλους κλ?δους, ?πως ? ?στρονομ?α, ? γεωμετρ?α κα? ? ?ριθμητικ?. Β?βαια σ” α?το?ς δ?ν ?φι?ρωσε πολ? χρ?νο. Τ?ν πολ? του χρ?νο κρατο?σε γι? τ? φιλοσοφ?α. Π?ντως ?π?κτησε καλ? κατ?ρτιση κα? στο?ς κλ?δους α?το?ς. Καταλ?βαινε τ?τε τ? φιλοσοφ?α ?ς πεμπτουσ?α γν?σεως, ?πιστ?γασμα ?λων τ?ν ?πιστημ?ν.
? ζω? το? Γρηγορ?ου στ?ν ?θ?να ?τανε γεμ?τη. ?κμεταλλευ?τανε δασκ?λους κα? ρ?τορες. ?,τι σπουδα?ο ε?χαν α?το? ν? δ?σουν τ? ?παιρνε. Τ? πνε?μα του ρουφο?σε τ? σκ?ψη τους. Καθ?ς ?μως ?κουγε ? δι?βαζε τ? σκ?ψη τους, ?βαζε σ? λειτουργ?α τ? ?σχυρ? διυλιστ?ριο. ?ταν ? ?διος τ? ?σχυρ?τερο πνευματικ? διυλιστ?ριο τ?ς ?ποχ?ς. Κα? κ?θε τι πο? ?κουγε τ? δι?λιζε προσεκτικ? κα? γρ?γορα. ?ταν πνε?μα κριτικ?. Δ?ν ?ποταμ?ευε ?πλ?ς γν?σεις. Σπο?δαζε κι ?ρευνο?σε κι ?κρινε κα? ?ξιολογο?σε τ? π?ν. Γι” α?τ? ? φιλοσοφικ? σκ?ψη, ?χι μ?νο δ?ν ?δυν?τιζε τ?ν π?στη του, ?λλ? ?μμεσα τ?ν στερ?ωνε κα? τ?ν ?πιβεβα?ωνε.

? πρ?τη χριστιανικ? φοιτητικ? ?μ?δα
Συμφοιτητ?ς κα? φ?λοι τ?ν χρ?νων ?κε?νων τ?ν θα?μαζαν κα? προσπαθο?σαν ν? τ?ν μιμηθο?ν. ? ?σ?χιος, ? Τερ?ντιος, ? Σωφρ?νιος, ? Ε?σ?βιος, ? Κ?λσος κα? ? Ε?στ?χιος τ?ν πρ?σεχαν σ? ?λα.
Μ? το?ς ν?ους α?το?ς φοιτητ?ς πο? ?ργ?τερα θ? γ?νουν ?ν?τεροι κρατικο? ?π?λληλοι κα? ?π?σκοποι, ε?χε μεγ?λο σ?νδεσμο. Ο? περισσ?τεροι ?ν?καν κα? στ?ν ?μ?δα τ?ν χριστιαν?ν φοιτητ?ν τ?ς ?θ?νας. Σιγ?-σιγ? κα? χωρ?ς τυμπανοκρουσ?ες, ο? χριστιανο? φοιτητ?ς, ο? πι? συνειδητοποιημ?νοι, συν?χθηκαν γ?ρω ?π? τ? Γρηγ?ριο κα? τ? Βασ?λειο. Το?ς ε?χαν ?λοι κα? το?ς δ?ο πρ?τυπο κα? στ?ριγμα. Ο? δ?ο τους πρ?τευαν σ? ?λα: στ? γν?ση κα? στ? χριστιανικ? ?ρετ?. ?ρχηγ?ς β?βαια ?ταν ? Βασ?λειος. Τ?τοιες θ?σεις δ?ν ταιρι?ζανε στ? χαρακτ?ρα το? Γρηγορ?ου. ?,τι σχετιζ?τανε μ? πρωτοβουλ?ες τ” ?φηνε π?ντα στ? Βασ?λειο, ?κε?νος ε?χε χαρακτ?ρα θεληματικ?, γενν?θηκε γι? ?ρχηγ?ς. Κα? ? Θε?ς το? ?δωσε ?π? τ?τε σ?νεση, ?στε ο? πρωτοβουλ?ες του ν? ε?ναι γι? τ? καλ? το? κ?σμου ?λου.
? ?μ?δα τ?ν χριστιαν?ν φοιτητ?ν τ?ς ?θ?νας ?γινε γνωστ? ?χι μ?νο στ?ν ?θ?να κα? τ?ν ?λλ?δα, μ? σ” ?λη τ?ν ?κταση τ?ς ?π?ραντης ρωμαϊκ?ς α?τοκρατορ?ας. ? φ?μη τους ?τρεξε παντο?. Τ? στ?ματα τ?ν φοιτητ?ν, πο? προ?ρχονταν ?π” ?λα τ? πλ?τη κα? τ? μ?κη το? τ?τε πολιτισμ?νου κ?σμου, πληροφορο?σαν, πηγαινοερχ?μενοι στ?ς πατρ?δες τους, τ?ν ?παρξη κα? τ? δρ?ση τ?ς ?μ?δας.
?λλ? β?βαια ? ?μ?δα το?τη ?γινε ?νομαστ? ?νεκα το? Βασιλε?ου κα? το? Γρηγορ?ου. Α?το? τ?ς ?δωσαν πνευματικ? δ?ναμη κι α?γλη. ?νεκα τ?ς μεγαλωσ?νης τ?ν δ?ο, στρ?φηκαν ?λοι ν? τ?ν ?δο?ν? ?λλοι ν? τ?ν θαυμ?σουν – ο? χριστιανο? – κα? ?λλοι ν? τ?ν φθον?σουν – ο? ?θνικο?.
Τ?ση ?ντ?πωση σ? δασκ?λους κα? μαθητ?ς ?καναν ? Γρηγ?ριος κα? ? Βασ?λειος, ?στε ο? δυ? τους ?π?κτησαν ?ση φ?μη στ?ν κ?σμο ?λο ε?χαν ο? περ?φημοι δ?σκαλοι τ?ν ?θην?ν.
?ριστοκρ?τες στ? ?θος, στ?ν καταγωγ? κα? στ?ν σκ?ψη κα? γαλουχημ?νοι μ? τ? ν?ματα τ?ς ?λληνικ?ς σκ?ψεως κα? παιδε?ας συνεδ?ασαν τ?ν ?λληνικ? παρ?δοση μ? τ?ν χριστιανικ? διδαχ? κα? ?π? α?τ? τ?ν ?ποψη μεταβλ?θηκαν σ? ?θνικ? σ?μβολα, συνεχιστ?ς τ?ς φιλολογικ?ς, φιλοσοφικ?ς κα? λογοτεχνικ?ς κληρονομ?ας τ?ς ?ρχα?ας ?λλ?δος.
?π? α?τ? τ?ν σκοπι? ?ξεταζομ?νη ? προσφορ? τους παραμ?νει ?νεπαν?ληπτη κα? πολ?τιμη. Δι?τι ?πιχειρο?ν μ?α ?π?ρβαση πρ?ς τ?ν κλασσικ? ?ποχ? κα? ζητο?ν ν? ?ποκαταστ?σουν τ?ν καθαρ?τητα το? ?λληνικο? λ?γου, ? ?πο?ος ?ς ?κφραστικ? μ?σο ε?χεν ?ποστ? μι? φθορ?, φυσικ? κα? μοιρα?α, λ?γ? τ?ς ?ξαπλ?σεως τ?ς γλ?σσης σ? ο?κουμενικ? κλ?μακα κα? λ?γ? τ?ς διαφορετικ?ς πολιτιστικ?ς καταγωγ?ς τ?ν ?νθρ?πων, πο? ?καμαν γλ?σσα τους τ?ν ?λληνικ?.
Α?τ? ? παραφθορ? τ?ς γλ?σσης ε?ναι ?μφαν?ς στ? ?λληνιστικ? κε?μενα, στ?ν ?λληνιστικ? φιλοσοφ?α, ?κ?μη δ? κα? σ? ?ρισμ?να βιβλ?α τ?ς Καιν?ς Διαθ?κης κα? στ?ν μετ?φραση τ?ς Π.Δ. ?π? το?ς Ο? ?ρμηνευτ?ς τ?ς ?λεξανδρε?ας.
Στ?ν συν?χεια ? φιλοσοφικ? σκ?ψη κα? ?ρολογ?α ?πετ?λεσε τ? ?ργανο μ? τ? ?πο?ο ο? Τρε?ς α?το? σοφο? διετ?πωσαν τ?ς θεολογικ?ς τους διδασκαλ?ες.
Ο? μελετητ?ς τ?ν ?ργων το? Μ. Βασιλε?ου διαπιστ?νουν τ? φιλοσοφικ? ?π?στρωμα κα? τ?ν φιλοσοφικ? τρ?πο το? σκ?πτεσθαι. Στ? ?ργα το? διανοητο? Βασιλε?ου παρελα?νουν ο? στοχαστ?ς τ?ς ?ρχαι?τητος, Πλ?των, ?ριστοτ?λης, Στωικο?, Πλο?ταρχος, Πλωτ?νος κ.λπ. Βλ?πει κανε?ς, π?ς ? νουνεχ?ς α?τ?ς πατ?ρ ?ντ?σσει τ?ν φιλοσοφ?α μ?σα στ?ν χριστιανικ? σκ?ψη κατ? τρ?πο ?παγωγικ? κα? δημιουργικ?, κα? μ? τ?ν φιλοσοφ?α πλουτ?ζει κα? ?μβαθ?νει τ? μεταφυσικ? τ?ς θεολογ?ας προβλ?ματα. ? λογικ? ?πιχειρηματολογ?α, ? φιλοσοφικ? διερε?νηση, παρ?λληλα μ? τ?ν παρ?δοση τ?ς θεολογ?ας, ?ποτελο?ν τ? μ?σα τ?ς δημιουργικ?ς πρωτοτυπ?ας του. Ο? φιλοσοφικο? ?ροι τ?ν βοηθο?ν ν? ?κφρ?ση τ?ς θεολογικ?ς του σκ?ψεις (Τατ?κη, σ. 83)!
Βεβα?ως δι? τ?ν Βασ?λειο, ?ς κα? το?ς δ?ο ?λλους πατ?ρες, ? χριστιανικ? ?λ?θεια, ? δυσθ?ρατη α?τ? ?λ?θεια, παραμ?νει ? τελικ?ς σκοπ?ς. ? σκοπ?ς ?μως α?τ?ς κατανοε?ται καλλ?τερα μ? τ?ν θεωρ?α κα? τ?ν κ?θαρση το? νο? κα? τ?ς διανο?ας κα? ?γγ?ζει τ?ν ?κραν ?λ?θεια, τ? ?κρ?τατον ?γαθ?, τ? μ?γα κ?λλος, τ? ?ρρητο κ?λλος το? ?ρχετ?που, τ?ν Θε?, κατ? τ?ν ?ρολογ?α τ?ν ?λλ?νων φιλοσ?φων. ?τσι κατορθ?νει ν? ?ξετ?ζη, διερευν?, κατανο? κα? διατυπ?νη τ?ν Θεολογικ? διδασκαλ?α μ? ?ρους, μεθ?δους, λογικο?ς ?ναβαθμο?ς παρμ?νους ?π? το?ς ?λληνες φιλοσ?φους κα? συνδ?ει α??νιο μ? ?νθρ?πινο, θε?α πραγματικ?τητα μ? ?νθρ?πινη γν?ση. Κα? γ?νεται ?τσι ? ?νθρ?πινη σοφ?α, κλ?μακα ?νοδικ? πρ?ς καταν?ηση το? ?ρχ?τυπου κ?λλους, το? Θεο?, ?σο το?το ε?ναι ?φικτ? στ?ν ?νθρ?πινη φ?ση. Κα? ?ν? μ? α?τ?ν τ?ν τρ?πο ?κφρ?ζονται τ? β?θη τ?ς Θεολογ?ας, συγχρ?νως ? ?λληνικ? φιλοσοφ?α κα? παιδε?α διασ?ζεται, ?ξιοποιε?ται κα? διαιων?ζεται.
Κα? ο? τρε?ς πατ?ρες μ?χονται γι? ν? ?φυπν?σουν τ? συνε?δηση το? ?νθρ?που, γι? ν? στραφε? πρ?ς τ?ν ?αυτ?ν του, ν? δυναμ?σει τ? θεϊκ? σπινθ?ρα πο? βρ?σκεται μ?σα του. Παρακινο?ν σ? μι? συνεχ? προσπ?θεια, γι? ν? ε?ναι ? β?ος «κεκαθαρμ?νος», ?, ?κριβ?στερα, «καθαιρ?μενος». Α?τ? ? ?σωτερικ? προσπ?θεια ε?ναι ?να συνεχ?ς γ?γνεσθαι, ?να δυναμικ? τ?ντωμα τ?ν ψυχικ?ν προσπαθει?ν, «?π?ρ δ?ναμιν ?ε? τ?ν ψυχ?ν ?πεκτε?νεσθαι πρ?ς τ? το? Θεο? θ?λημα, κατ? σκοπ?ν κα? ?πιθυμ?αν τ?ς α?το? δ?ξης». ? Γρηγ?ριος ?ναφερ?μενος στ?ν ?σωτερικ? ?κε?νη πειθαρχ?α κα? ?παγρ?πνηση, πο? διασφαλ?ζει τ?ν ?σωτερικ? ?λευθερ?α το? ?νθρ?που, συνιστ?: «??ν μικρ?ν τι το? λ?γου παρεκτραπ?ς, πρ?ς ?αυτ?ν ?παν?γου, πρ?ν παντελ?ς ?ξω πεσε?ν κα? κατενεχθ?ναι πρ?ς θ?νατον κα? γενο? καιν?ς ?ντ? παλαιο? κα? ψυχ?ς ??ρταζε τ? ?γκα?νια».
Κα? ο? τρε?ς ?γιο? μας, πρ?ν γ?νουν ?ξωτερικ? ο? μ?ρτυρες τ?ς ?ληθε?ας, ?γων?σθηκαν ?σωτερικ?. Π?ρασαν μι? σοβαρ? περ?οδο ?σκητικ?ς ?τοιμασ?ας γι? τ?ν ?πελευθ?ρωση ?π? τ? δ?ναμη τ?ν ?νθρωπ?νων παθ?ν. ?τσι ?ργ?τερα μπ?ρεσαν ν? ζ?σουν κα? ν? δρ?σουν μ? ?σωτερικ? ?λευθερ?α. ?λε?θεροι ?π? τ?ν ?γ?πη γι? χρ?ματα, γι? δ?ξα, γι? ?νεση? ?λε?θεροι ?π? τ?ν ?γ?πη γι? δ?ναμη, ?πλισμ?νοι μ? τ? δ?ναμη τ?ς ?γ?πης.
Ο? Τρε?ς ?ερ?ρχαι ?θελον, ?να ? α?σθητικ? πρ?οδος ?χ? ?νοδικ?ν πορε?αν. ?λλ” ?ταν α? δι?φοροι μορφα? το? ?ρα?ου ? ?κδηλ?σεις τ?ς Τ?χνης ?γ?ννων «τ? ?νελευθερ?ας κα? ταπειν?τητος ?κγονα π?θη» ? ?ταν ?δ?γουν ε?ς μ?αν ?φ?ρητον σπατ?λην ε?ς β?ρος τ?ν πειν?ντων κα? τ?ς φιλαλληλ?ας, τ?τε ε?ς τ? ?ερ?ν πρ?σωπ?ν των ? α?σθητικ?ς ?πεχ?ρει ?ν?πιον το? προφ?του, το? κηρ?ττοντος τ?ν λ?γον το? Θεο? ?νευ συμβιβασμ?ν κα? ?ποχωρ?σεων. Ο? Τρε?ς ?ερ?ρχαι ?γων?ζοντο σθεναρ?ς δι? τ?ν ?ναντι το? ?δονιστικο? ? ?φελιμιστικο? στοιχε?ου διατ?ρησιν τ?ς α?τοτελε?ας, α?τονομ?ας κα? ?νεξαρτησ?ας τ?ν α?σθητικ?ν ?ξι?ν, α?τινες ε?ναι ?ντα?γειαι κα? διαθλ?σεις το? πανυπερτελε?ου κ?λλους το? Θεο?.
Κα? ? α?σθητικ? πρ?οδος κατ” α?το?ς δ?ον ν? παρουσι?ζη ?ναγωγικ?ν φορ?ν κα? ν? κιν?ται διαλεκτικ?ς μεταξ? το? α?σθητο? κα? ?περαισθητο? κ?λλους.
?τι ο? Τρε?ς ?ερ?ρχαι συνεκινο?ντο ?κ τ?ς βι?σεως τ?ς ?ληθο?ς Τ?χνης, πιστοποιε?ται ?κ πολλ?ν περικοπ?ν τ?ν ?ργων των. Ο?τοι ?ξυμνο?ν «τ?ν ?με?νονα κα? ε?ς ?μεινον φ?ρουσαν μουσικ?ν» κα? θαυμ?ζουν τ?σον τ?ν πιστ?ς ?πεικον?ζουσαν τ? ?ρχ?τυπα ρεαλιστικ?ν ζωγραφικ?ν, ?σον κα? τ?ν ?μπρεσσιονιστικ?ν ? ?ναγωγικ?ν, ?τις, κατ? τ?ν Βασ?λειον, παρουσι?ζει «ο? τ?ς ?ληθε?ας τ?ν πραγμ?των μ?νον, ?λλ? κα? τ? το?των ?νδ?λματα», μεταμορφο?σα ο?τω κα? ?ξιδανικε?ουσα τ?ν πραγματικ?τητα. Κατ? τ?ν Ναζιανζην?ν «ζωγρ?φος ?στ?ν ?ριστος, ?ς ?ν πιν?κεσσι χαρ?σσει μορφ?ς ?τρεκ?ας, ?μπνοα δερκομ?νας». Κατ? τ?ν Χρυσ?στομον ε?ναι «θαυμαστ?ν» τ? ?π? τ?ν ?νδριαντοποι?ν παρουσιαζ?μενον «κ?λλος πλ?σεως». ? Γρηγ?ριος ?ξα?ρει τ?ν ?ραι?τητα πολλ?ν να?ν κα? ?δ?ως το? ?π? το? πατρ?ς του ?νεγερθ?ντος, ?στις διακριν?μενος «μεγ?θει μ?ν ?π?ρ το?ς πολλο?ς, κ?λλει δ? σχεδ?ν ?π?ρ ?παντας», δι? τ?ς ?ραι?τητ?ς του ?πεδ?χετο μακρ?θεν το?ς προσερχομ?νους ε?ς α?τ?ν.
Γιαννοπούλου  Ειρήνη

Τρεις Ιεράρχες: Oι μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι
Μυριάδες ανθρώπων που δούλεψαν πολύ και διακρίθηκαν, έχουν περάσει από τον κόσμο αυτό. Πολλά ονόματα έχουν μείνει αλησμόνητα, γιατί προσέφεραν μεγάλης σπουδαιότητας υπηρεσίες στην ανθρωπότητα. Ανάμεσά τους είναι οι τρεις μεγάλοι της εκκλησίας μας που γιορτάζουμε στις 30 Ιανουαρίου. Οι Τρεις Ιεράρχες, οι πατέρες της Εκκλησίας, μορφές αιώνια ζωντανές.
Έζησαν σε μια εποχή ταραχής και αβεβαιότητας. Η χριστιανική θρησκεία μόλις είχε αναλάβει από τους διωγμούς και τις καταστροφές, ενώ την τάραζαν θανάσιμα οι διάφορες αιρέσεις. Η αίρεση του Αρείου, με τις τεράστιες διαστάσεις της, απειλούσε να καταπνίξει τα αληθινά και ιερά δόγματα της Αγίας μας θρησκείας.
Βρέθηκαν όμως οι γεμάτοι δύναμη, σύνεση και αγάπη άντρες, για να δώσουν νέα δύναμη και νέα λάμψη στην ιερή θρησκευτική παράδοση. Η ζωή τους και το έργο τους ήταν πραγματικά λαμπρό. Είχαν την ευτυχία να μορφωθούν άριστα σε μια εποχή που η μόρφωση ήταν σπάνιο φαινόμενο. Είχαν σπάνια δύναμη λόγου, γλυκύτητα, σαφήνεια, θεία πνοή, που οι λόγοι τους έμειναν παροιμιώδεις. Ήταν τα ζωντανά παραδείγματα της αυταπάρνησης, της φιλανθρωπίας και της ευσέβειας. Υπηρέτησαν το Θεό, γιατί υποστήριξαν με σθένος την ακεραιότητα της χριστιανικής πίστης, αλλά υπηρέτησαν και τους ανθρώπους, γιατί τους αφιέρωσαν κάθε υλική, σωματική και πνευματική τους δυνατότητα. Αλλά ας γνωρίσουμε αυτούς τους φωτισμένους και θεόπνευστους άνδρες.
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε περίπου το 330 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η γιαγιά και η μητέρα του Εμμέλεια, κόρη μάρτυρα του Χριστιανισμού, που διακρινόταν για την ευσέβεια και τη φιλανθρωπία της, του έδωσαν την αγάπη για το Θεό και τους ανθρώπους. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχτηκε από τον πατέρα του. Συνέχισε τις σπουδές του στη Καισάρεια, στο Βυζάντιο και στην Αθήνα, όπου έμεινε πάνω από τέσσερα χρόνια. Όταν γύρισε στον Πόντο διακρίθηκε σαν ρήτορας. Αργότερα πήγε στην Παλαιστίνη και Αίγυπτο, όπου επισκέφτηκε τους πιο φημισμένους ασκητές της εποχής εκείνης. Γυρνώντας στην πατρίδα του ποτισμένος από τις αλήθειες και τα διδάγματα της θρησκείας μας και πλημμυρισμένος από αγάπη και συμπόνια για κάθε αδύνατο και δυστυχισμένο πλάσμα, μοίρασε τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και πήγε σ? ένα μοναστήρι. Την εποχή εκείνη, που οι αιρέσεις τάραζαν τη θρησκεία μας, τέτοια πνεύματα σπάνια και δυνατά, είχε ανάγκη η χριστιανοσύνη για να σωθεί.
Έτσι το 370 τον βρίσκουμε επίσκοπο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η φιλανθρωπία του, η αγάπη, καλοσύνη και συμπόνια του για τους αδύνατους, τους φτωχούς και τους δυστυχισμένους τον κάνουν να ξεχωρίζει σαν επίσκοπο. Ιδρύει τη Βασιλειάδα, όπου κάθε άρρωστος γέρος, ανήμπορος εύρισκε προστασία και ανακούφιση. Εκεί εργαζόταν και ο ίδιος για να περιποιηθεί γέρους και αρρώστους. Γίνεται αγαπητός και σεβαστός από όλους. Δίνει τα πάντα για τους άλλους, ενώ για τον εαυτό του αρκεί ένα παλιό ράσο και ένα ζευγάρι παπούτσια που μαζί με λίγα βιβλία αποτελούσαν όλη την περιουσία του. Το σθένος και η τόλμη του υπήρξαν υποδειγματικά. Όταν π.χ. ο Μόδεστος, απεσταλμένος του αυτοκράτορα, τον απείλησε με δήμευση της περιουσίας του, με εξορία και θάνατο, γιατί δεν ασπάστηκε τον Αρειανισμό, απάντησε ότι δεν φοβάται τίποτε απ? αυτά, γιατί δεν έχει παρά λίγα παλιά ενδύματα, οι κακουχίες δε και ο θάνατος, θα τον φέρουν πιο γρήγορα κοντά στο Θεό, πράγμα που επιθυμεί τόσο πολύ.
Έγραψε πολλά σπουδαία συγγράμματα, ασκητικά, ηθικά, παιδαγωγικά, ομιλίες, επιστολές και λειτουργίες. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου 379 σε ηλικία 48 χρονών. Ο θάνατός του λύπησε χιλιάδες λαού, γιατί είχαν χάσει τον προστάτη και τον συμπαραστάτη τους.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 στην Αριανζό κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας. Ο πατέρας του ήταν επίσκοπος Ναζιανζού και μητέρα του ήταν η Νόννα. Άργησαν οι γονείς του να τον αποκτήσουν γι? αυτό, όπως ο Ιωάννης και η Άννα, τον αφιέρωσαν στο Θεό. Η μητέρα του με συστηματική θρησκευτική αγωγή, προσπάθησε να τον κάνει αντάξιο της υπόσχεσής της. Έτσι ο Γρηγόριος ανατράφηκε με μεγάλη θρησκευτικότητα, αγάπησε υπερβολικά τη θρησκεία του και αποφάσισε να τη βοηθήσει. Πήγε λοιπόν, για να πραγματοποιήσει το σκοπό του, στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα για να μορφωθεί.
Όταν γύρισε χειροτονήθηκε πρεσβύτερος Ναζιανζού. Το 379 τον κάλεσαν στην Κων/πολη, γιατί είχε επικρατήσει ο Αρειανισμός και η αληθινή χριστιανική θρησκεία κινδύνευε να καταποντιστεί. Ελάχιστους ορθόδοξους βρήκε στην Κων/πολη. Αλλά η ευγλωττία του και η δύναμη του λόγου του γοήτευσαν και ενθουσίαζαν τους ακροατές του που κάθε μέρα γίνονταν και περισσότεροι. Οι γεμάτοι σύνεση, σοφία και θεία πνοή λόγοι του ονομάστηκαν θεολογικοί γι΄ αυτό ακριβώς και ο ίδιος ονομάστηκε Θεολόγος.
Έγινε αρχιεπίσκοπος Κων/πολης και έλαβε μέρος στη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, όπου το σοφό πνεύμα του έδωσε σπουδαίες συμβουλές και κατευθύνσεις. Αργότερα αποσύρθηκε στην Αριανζό, σε μόνωση και ησυχία, όπου και πέθανε σε ηλικία 90 χρονών. Μεγάλης σπουδαιότητας οι 45 λόγοι που ειπώθηκαν από το Γρηγόριο στην Κων/πολη και που ενώ ακόμη ζούσε μεταφράστηκαν στη λατινική, στην αρμενική και στη συριακή γλώσσα.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε το 345 στην Αντιόχεια. ο πατέρας του, στρατηλάτης Σεκούνδος, πέθανε λίγο μετά τη γέννηση του μικρού Ιωάννη. Η μητέρα του Ανθούσα, υπόδειγμα αρετής, τιμιότητας και ευσέβειας αν και 20 χρονών αφιέρωσε τη ζωή της στην ανατροφή του παιδιού της. Τον ανέθρεψε με ευσέβεια και ρίζωσε στην ψυχή του το σεβασμό και την αγάπη στα διδάγματα του Σωτήρα μας.
Ο Ιωάννης προοριζόταν για δικηγόρος και έτσι διδάχτηκε ρητορική και φιλοσοφία από το σοφιστή Λιβάνιο και το φιλόσοφο Ανδραγάθιο. Όμως το επάγγελμα αυτό το άφησε, αν και ήταν πράγματι φοβερός στο λόγο, για να ζήσει πολλά χρόνια τη ζωή του ασκητή. Όταν γύρισε στην Αντιόχεια, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος και διακρίθηκε για την ευσέβεια, τη φιλανθρωπία του, αλλά περισσότερο για την εξαιρετική ευγλωττία του. Οι λόγοι του προκαλούσαν ρίγη ενθουσιασμού. Από το στόμα του έρευσαν ποταμοί μέλιτος και θεωρείτο ο μεγαλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της ορθοδοξίας. γι? αυτό ακριβώς ονομάστηκε και Χρυσόστομος. Η φήμη του είχε φτάσει πολύ μακριά. Γρήγορα τον κάλεσαν στη Κων/πολη, όπου χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος. Έδειξε εξαιρετική τόλμη. Προσπάθησε να σταματήσει τα έκτροπα, που γινόταν στους κόλπους της εκκλησίας και του κράτους. Καυτηρίαζε το ίδιο κληρικούς και πολίτες, και δε δείλιασε να επιτεθεί εναντίον της αυτοκρατόρισσας και στη παράνομη ζωή που ζούσε. Οργίστηκε λοιπόν η αυτοκρατόρισσα και έπεισε τον αυτοκράτορα να εξορίσουν τον Ιωάννη. Φοβήθηκαν όμως την οργή του λαού, που υπεραγαπούσε τον Ιωάννη και ανακάλεσε τη διαταγή. Αλλά ο Ιωάννης με θάρρος και ελευθεροστομία δε σταμάτησε να στρέφεται εναντίον κάθε παραβάτη και είχε δημιουργήσει εχθρούς ισχυρούς, που αυτή τη φορά κατάφεραν να τον εξορίσουν. Στο δρόμο όμως, από τις ταλαιπωρίες και τις κακουχίες, πέθανε το 407. Έγραψε πολλά συγγράμματα και βοήθησε με πολλούς τρόπους την εκκλησία. Γι? αυτό ονομάστηκε στύλος της εκκλησίας και φως της αλήθειας.
Αυτοί υπήρξαν οι μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι. Τα φωτισμένα πνεύματά τους είχαν πολύ σωστά αντιληφτεί ότι για να αλλάξει η ανθρωπότητα, για να περιμένουν ένα μέλλον καλύτερο, ψηλότερο και ιδανικότερο, έπρεπε να στραφούν στη παιδεία. Στράφηκαν λοιπόν σ? αυτή, την υποστήριξαν και την υπηρέτησαν με όλη τους τη δύναμη.
Τούτοι οι φωστήρες του πνεύματος δεν τιμούνται μόνο από μας τους ορθόδοξους, αλλά από ολόκληρο το χριστιανικό κόσμο, γιατί πραγματικά μεγάλη υπήρξε η συμβολή τους.
Γι΄ αυτό αποδίδουμε φόρο τιμής στους σημερινούς Ιεράρχες. Τους τιμούμε σαν Άγιους, γιατί με τα έργα τους και τη συμπεριφορά τους εδραίωσαν και ανύψωσαν τη χριστιανική πίστη.
   Γιαννοπούλου Ειρήνη